Học cách “biến nguy thành cơ” trong thời kỳ kinh tế khó khăn

Suy thoái kinh tế không có nghĩa là thất bại tài chính. Bằng cách áp dụng những chiến lược phù hợp, bạn có thể “biến nguy thành cơ” trong thời kỳ khó khăn. Từ việc bảo vệ nguồn thu nhập, gia tăng tiết kiệm, tối ưu hóa chi phí nhà ở, đến việc đầu tư thông minh vào cổ phiếu, bất động sản và doanh nghiệp. Tận dụng lãi suất thấp, xây dựng thu nhập thụ động và thanh lý những món đồ không cần thiết cũng là những giải pháp hữu hiệu. Hãy giữ vững sự bình tĩnh, kiên trì và nhìn nhận khó khăn như cơ hội để tạo dựng nền tảng tài chính vững chắc cho tương lai.

Khi mất nguồn thu nhập chính, mọi kiến thức đầu tư sẽ trở nên vô nghĩa nếu bạn không có tiền để đầu tư. Khi đó, ưu tiên hàng đầu của bạn sẽ là tìm kiếm công việc mới để bảo vệ tài chính cá nhân.

Vì vậy, việc bảo vệ công việc hiện tại hoặc doanh nghiệp của bạn là điều cần thiết. Hãy tự hỏi: Công ty bạn đang làm có ổn định không? Vị trí của bạn có an toàn không? Một số ngành nghề sẽ có khả năng chống chọi với suy thoái tốt hơn.

Nếu bạn lo lắng về sự ổn định của công việc hoặc doanh nghiệp của mình, hãy hành động ngay để củng cố vị thế. Bạn có thể xem xét chuyển sang một công ty ổn định hơn hoặc thậm chí thay đổi sang lĩnh vực khác. Đồng thời, hãy nghĩ đến việc học thêm chứng chỉ hoặc bằng cấp mới để nâng cao kỹ năng và giá trị bản thân, nhất là khi bạn vẫn còn nguồn thu nhập ổn định

Ngoài ra, bạn có thể tăng cường bảo vệ tài chính bằng cách tạo thêm nguồn thu nhập. Ví dụ, bắt đầu một công việc phụ để giảm bớt sự phụ thuộc vào công việc chính, hoặc thử sức với một công việc tay trái có tiềm năng thay thế công việc chính. Có rất nhiều ý tưởng kinh doanh phụ mà bạn có thể bắt đầu ngay từ hôm nay.

Trong thời kỳ suy thoái, bạn dễ gặp phải khủng hoảng tài chính cá nhân. Do đó, hãy chuẩn bị trước bằng cách tăng cường tiết kiệm, bổ sung quỹ khẩn cấp và tài khoản tiết kiệm.

Hãy xem xét lại ngân sách của mình và bắt đầu cắt giảm chi tiêu. Thậm chí, bạn có thể thiết lập một ngân sách mới từ đầu. Sử dụng các công cụ như Google Trang tính để dễ dàng theo dõi và phân tích từng khoản mục chi tiêu.

Đặc biệt, hãy chú ý đến các chi phí định kỳ như tiền nhà, tiền xe và bảo hiểm. Xem lại sao kê ngân hàng và thẻ tín dụng để phát hiện các dịch vụ đăng ký định kỳ không cần thiết, sau đó hủy bỏ những dịch vụ mà bạn có thể sống mà không cần đến.

Cắt giảm chi phí ăn uống bên ngoài, bao gồm các bữa ăn tại nhà hàng, giao hàng, mang đi và cả bữa trưa nếu bạn thường mua ngoài thay vì tự chuẩn bị.

Ngoài ra, hãy nghiên cứu các cách để tiết kiệm chi phí khi đi chợ hoặc mua thực phẩm, vì đây là khoản chi lớn thứ ba của hầu hết các hộ gia đình. Tuy nhiên, vì chi phí nhà ở thường chiếm tỷ trọng lớn nhất, hãy tập trung vào việc cắt giảm hoặc loại bỏ khoản này nếu có thể.

Hãy tìm cách tận dụng ngôi nhà của bạn để tạo thêm thu nhập và giảm gánh nặng chi phí. Phương pháp này được gọi là “tối ưu hóa chi phí nhà ở” và có nhiều cách để áp dụng.

Bạn có thể cho thuê một phòng trống, cải tạo tầng trệt hoặc tầng thượng thành căn hộ nhỏ cho thuê. Nếu nhà bạn có không gian trống như sân, bãi đậu xe, hoặc nhà kho, hãy xem xét cho thuê làm nơi lưu trữ hoặc đỗ xe. Nhiều gia đình còn đón sinh viên ở trọ, vừa có thêm thu nhập, vừa tận dụng được không gian thừa.

Hãy sáng tạo và linh hoạt. Khi bạn có thể giảm hoặc loại bỏ được chi phí nhà ở, bạn sẽ có thêm nguồn tài chính để đầu tư vào các mục tiêu lớn hơn trong tương lai.

Bạn không muốn các khoản đầu tư ngắn hạn của mình bị thua lỗ trong thời kỳ suy thoái. Thường thì những khoản đầu tư này được xem là cách an toàn để kiếm lợi nhuận nhỏ trong vòng chưa đầy một năm.

Hãy nghiên cứu các kênh đầu tư an toàn hơn nếu bạn cần sử dụng số tiền đó trong 1-2 năm tới. Nếu phát hiện rủi ro trong các khoản đầu tư ngắn hạn, hãy rút vốn và chuyển sang những tài sản an toàn hơn, như vàng, hàng tiêu dùng thiết yếu, hoặc cổ phiếu trả cổ tức có dòng tiền ổn định.

Ngược lại, với các khoản đầu tư dài hạn, bạn nên tìm kiếm cơ hội mua vào những tài sản giảm giá sâu trong thời kỳ suy thoái, vì chúng có thể mang lại lợi nhuận lớn khi thị trường phục hồi. Tuy nhiên, hãy chắc chắn rằng bạn chọn những tài sản có khả năng tăng trưởng bền vững trong tương lai, thay vì bốc hơi hoàn toàn.

Trong thời kỳ suy thoái, thị trường chứng khoán thường chứng kiến sự sụt giảm mạnh mẽ.

Bạn có thể lo lắng và căng thẳng vì điều đó. Hoặc bạn có thể coi đây là cơ hội để “mua hàng giảm giá” trên thị trường, giống như một đợt khuyến mãi lớn cho danh mục đầu tư của bạn.

Cách an toàn nhất là đầu tư vào các quỹ ETF mô phỏng các chỉ số lớn như VN30, giúp bạn đa dạng hóa danh mục với những doanh nghiệp có nền tảng tài chính vững chắc. Tuy nhiên, có những cổ phiếu giảm mạnh hơn trong thời kỳ điều chỉnh, tạo ra cơ hội mua vào với mức giá chiết khấu sâu.

Các cổ phiếu công nghệ, cổ phiếu tăng trưởng và cổ phiếu vốn hóa nhỏ thường giảm mạnh hơn so với các cổ phiếu blue-chip có dòng tiền ổn định. Điều này có nghĩa là bạn có thể mua chúng với giá thấp hơn nhiều. Hãy cân nhắc đầu tư vào các quỹ ETF chuyên về những nhóm cổ phiếu này để giảm rủi ro bằng cách phân bổ tài sản trên nhiều công ty, thay vì chọn mua cổ phiếu riêng lẻ.

Tất nhiên, cơ hội sinh lời lớn nhất là từ những cổ phiếu đã sụt giảm mạnh và có tiềm năng phục hồi sau suy thoái. Nhưng việc đầu tư vào cổ phiếu riêng lẻ đi kèm với rủi ro cao hơn, vì bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể phá sản. Chỉ nên chọn cổ phiếu riêng lẻ nếu bạn là một nhà đầu tư có kinh nghiệm và hiểu rõ thị trường.

Việc kiểm tra giá trị tài sản ròng của bạn trong thị trường gấu không có gì thú vị. Tất cả những gì bạn thấy là màu đỏ. Vì vậy, đừng kiểm tra nó ngay bây giờ. Theo dõi giá trị tài sản ròng của bạn mỗi tháng chỉ hữu ích nếu nó thúc đẩy bạn duy trì thói quen tài chính tốt, chẳng hạn như tiết kiệm và đầu tư tiền. Khi giá trị tài sản ròng của bạn giảm, hãy tập trung vào quá trình hơn là kết quả trước mắt.

Cụ thể, hãy tập trung vào việc tiết kiệm và đầu tư càng nhiều tiền càng tốt trong khi thị trường tài chính đang giảm giá.

Bạn sẽ không thấy bất kỳ kết quả nào trong thời gian ngắn. Trên thực tế, bạn cũng có thể thấy thua lỗ khi thị trường tiếp tục giảm. Tuy nhiên, nếu kiên trì đầu tư, bạn sẽ có cơ hội thu được lợi nhuận lớn về sau. Đừng chờ đến khi thị trường phục hồi rõ ràng mới đầu tư, vì bạn có thể bỏ lỡ giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ ban đầu.

Hãy thiết lập các khoản đầu tư định kỳ hàng tuần hoặc hai tuần một lần, một phương pháp được gọi là bình quân giá vốn. Phương pháp này giúp bạn dàn trải rủi ro và theo dõi thị trường một cách ổn định, thay vì cố gắng dự đoán thời điểm “đỉnh” hoặc “đáy” của thị trường.

Bạn có thể mở tài khoản tại các công ty chứng khoán hoặc ngân hàng có hỗ trợ đầu tư tự động. Ngoài ra, hãy cân nhắc tư vấn với chuyên gia tài chính để xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp. Mặc dù phương pháp này có vẻ đơn giản và ít hấp dẫn, nhưng nó đã chứng minh hiệu quả lâu dài, đặc biệt hơn so với việc cố gắng đoán trước biến động của thị trường.

Tương tự như việc tìm thêm nguồn thu nhập chủ động trong thời kỳ kinh tế khó khăn, việc xây dựng các luồng thu nhập thụ động cũng rất quan trọng.

Khi có đủ thu nhập thụ động, bạn có thể trang trải chi phí sinh hoạt mà không cần phải phụ thuộc hoàn toàn vào công việc chính. Đây là nền tảng của sự độc lập tài chính. Khi đạt được điều này, bạn sẽ không còn phải lo lắng về nguy cơ mất việc hay những biến động tài chính ngắn hạn.

Độc lập tài chính mang lại nhiều lợi ích. Bạn có thể thoải mái theo đuổi công việc yêu thích mà không cần lo lắng về mức lương. Ngoài ra, bạn có thể không cần mua các loại bảo hiểm dài hạn như bảo hiểm nhân thọ hay bảo hiểm thương tật. Bạn cũng có thể tự do chọn nơi sinh sống, thậm chí là những nơi có chi phí thấp, nơi mà chỉ cần thu nhập vừa phải cũng đủ để bạn có một cuộc sống thoải mái.

Khi suy thoái kinh tế xảy ra, Ngân hàng Nhà nước thường giảm lãi suất để kích thích nền kinh tế. Điều này giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận vốn vay hơn, duy trì hoạt động kinh doanh và dần phục hồi, thậm chí bắt đầu tăng trưởng trở lại. Đồng thời, người tiêu dùng cũng được hưởng lợi từ lãi suất vay thấp hơn.

Nếu đang có kế hoạch mua nhà, đây cũng là thời điểm lý tưởng để tận dụng nguồn vốn vay rẻ khi lãi suất hạ. Lãi suất thấp còn giúp việc vay vốn để đầu tư, chẳng hạn như mua bất động sản cho thuê, trở nên dễ dàng và tiết kiệm hơn.

Suy thoái kinh tế đôi khi có thể làm giá bất động sản giảm. Mặc dù thị trường bất động sản không sụt giảm mạnh như chứng khoán, nhưng đây lại là cơ hội tốt để bạn đầu tư. Bạn có thể mua được những tài sản giá rẻ, đặc biệt là các bất động sản bị ngân hàng thanh lý, hoặc từ những người bán do áp lực trả lãi, khó khăn về tài chính, hoặc những căn nhà cần sửa chữa nhưng chủ nhà không đủ khả năng để tu bổ.

Trong khi giá nhà có thể giảm trong thời kỳ suy thoái, giá thuê nhà thường không giảm đáng kể. Thậm chí, trong một số trường hợp, giá thuê chỉ chững lại trong một thời gian ngắn. Điều này có nghĩa là với giá mua thấp hơn và tiền thuê ổn định, bạn có thể tạo ra dòng tiền tốt hơn từ các bất động sản cho thuê.

Nếu được thực hiện đúng cách, đầu tư vào bất động sản cho thuê có thể giúp bạn xây dựng nguồn thu nhập thụ động bền vững. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần dành thời gian tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi bắt đầu, vì nhiều người mới bước chân vào lĩnh vực này thường gặp phải các khoản lỗ do chưa nắm rõ cách quản lý bất động sản.

Hãy nhớ rằng, khoảng 50% thu nhập từ việc cho thuê thường được dùng để chi trả các chi phí không liên quan đến thế chấp như thuế, bảo hiểm, chi phí bảo trì, sửa chữa, quản lý tài sản, và các chi phí pháp lý khác. Đây được gọi là Quy tắc 50%, và nếu không quản lý tốt, bạn có thể gặp khó khăn trong việc tạo lợi nhuận từ bất động sản cho thuê.

Trong thời kỳ suy thoái, không chỉ các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán giảm giá trị, mà các doanh nghiệp tư nhân nhỏ cũng chịu tác động đáng kể. Nếu bạn luôn mơ ước sở hữu một doanh nghiệp nhưng không muốn bắt đầu từ con số không, đây là cơ hội để mua lại những doanh nghiệp đang hoạt động với mức giá hợp lý.

Nhiều chủ doanh nghiệp có thể muốn bán vì cảm thấy kiệt sức, không còn đủ khả năng quản lý hoặc đơn giản là muốn nghỉ hưu. Đây là thời điểm lý tưởng để bạn tìm thấy những thương vụ hấp dẫn khi nền kinh tế gặp khó khăn. Suy thoái cũng giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về khả năng chống chịu của một doanh nghiệp. Thay vì phỏng đoán, bạn có thể đánh giá trực tiếp qua sổ sách tài chính để xem liệu doanh nghiệp có thể tiếp tục tồn tại hay không.

Tuy nhiên, hãy cẩn trọng khi mua lại doanh nghiệp trong giai đoạn này. Đảm bảo bạn đã thực hiện đầy đủ các bước kiểm tra và đánh giá kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định, nhằm tránh những rủi ro không mong muốn.

Khi mọi cách khác không mang lại hiệu quả, bạn luôn có thể bán những món đồ không còn sử dụng.

Bạn có thể dễ dàng đăng bán trên các trang rao vặt trực tuyến phổ biến tại Việt Nam như Chợ Tốt, Shopee, hoặc Facebook Marketplace. Nếu muốn tiếp cận thị trường quốc tế, bạn có thể sử dụng các nền tảng như eBay hoặc Amazon để mở rộng cơ hội bán hàng.

Như Warren Buffett từng nói: “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và tham lam khi người khác sợ hãi.”

Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, nhiều người hoảng sợ, vội vàng bán tháo cổ phiếu, bất động sản, hoặc lo lắng quá mức. Nhưng đó lại chính là thời điểm lý tưởng để bạn làm ngược lại: bình tĩnh, tiếp tục đầu tư và tìm kiếm những cơ hội mua vào với giá trị tốt.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải bảo vệ nguồn thu nhập của mình. Bởi nếu không có thu nhập, bạn sẽ không thể tận dụng được những cơ hội lớn trong giai đoạn thị trường đang điều chỉnh.

Dung Fi (tổng hợp)